“ეკლესია და ასტროლოგია ყოველთვის ერთიანი იყო”

რას მოგვითხრობენ სვეტიცხოველში მოხატული ზოდიაქოს ნიშნები

 შეიძლება ბევრს არც კი შეუმჩნევია სვეტიცხოვლის სამხრეთ კედელზე მოხატული ასტროლოგიური სიმბოლოები. თუმცა, ამ უპრეცედენტო მოვლენაზე არც მკვლევარები ამახვილებენ დიდ ყურადღებას.

ქართველმა ხალხმა მაცხოვრის კვართზე, საქართველოში ჩამობრძანების შემდეგ, თორმეტი მოციქულის სახელობის მცხეთის საპატრიარქოს ტაძარი _ სვეტიცხოველი ააგო.

ტაძრის სამხრეთ კედელზე ფრესკული ეტლთა რკალია გამოსახული. ეტლს ძველ ქართულად ზოდიაქოს ნიშნებს უწოდებდნენ. ფრესკაზე თანმიმდევრობით განლაგებული თორმეტი ეტლი თორმეტი მოციქულის გამოსახულებით არის წარმოდგენილი.

ქართველ ხელოვნებათმცოდნეთა აზრით, სვეტიცხოველში, ახლად აღდგენილ კედელზე ეტლთა რკალი, ანუ ზოდიაქოს ნიშნები, მეჩვიდმეტე საუკუნეში, 1656-1675 წლებში, მოიხატა. გამოსახულება დღემდე პირვანდელი სახითაა შემონახული. როგორც 1977 წელს გამოცემულ საქართველოს ეკლესიის კალენდარში ვკითხულობთ, სვეტიცხოველში ასტროლოგიური რკალი თორმეტი ეტლითა და მათი შესაბამისი მაცხოვრის თორმეტი მოციქულით მეჩვიდმეტე საუკუნეში დანგრეული კედლის აღდგენის შემდეგ იმიტომ მოხატეს, რომ ის ტაძრის აშენების შემდეგ, მეთერთმეტე საუკუნის დასაწყისში უწმინდესისა და უნეტარესის საქართველოში პირველი კათალიკოს-პატრიარქის მელქისედეკ პირველის ლოცვა-კურთხევით იყო მოხატული.

ტაძარში, რომელიც ქრისტიანობის სიმბოლოა, ასტროლოგიური, ე.წ. ზოდიაქოს ნიშნებია გამოხატული. ეს კი, ბუნებრივია, უამრავ კითხვას აჩენს. “პრემიერმა” ამ კითხვებზე პასუხების მისაღებად ასტროლოგ მიხეილ ცაგარელს მიმართა.    

_ ბ-ნო მიხეილ, რას მიგვანიშნებს სვეტიცხოვლის კედელზე თორმეტი ეტლისა და მათი შესაბამისი თორმეტი მოციქულის რკალური გამოსახულება?

_ საქართველოში ასტროლოგია-ასტრონომიასა და რელიგიას შორის ერთიანობა ოდითგანვე არსებობდა. ბევრი ასტრონომიას ასტროლოგიისგან ვერ ასხვავებს _ ასტრონომია ფიზიკა-მათემატიკურ პარამეტრებს, პლანეტების მოძრაობას, სიჩქარეს, მათ მასას სწავლობს, ხოლო ასტროლოგია გვიჩვენებს, რა ზეგავლენას ახდენენ ისინი ბიოლოგიურ ორგანიზმებზე, მათ შორის, ადამიანებზე. ეს ერთიანი სისტემა იყო, რომელსაც გელათისა და იყალთოს აკადემიებში ვარსკვლავთმრიცხველობის სახელწოდებით სწავლობდნენ. დიდი ქართველი მეფეები _ დავით აღმაშენებელი, გიორგი პირველი, ვახტანგ მეექვსე არათუ ერკვეოდნენ, საკუთარი ხელით ქმნიდნენ ასტროლოგიურ რუკებს. იესოს მოსვლა სწორედ ასტროლოგმა მოგვებმა იწინასწარმეტყველეს და პირველები მივიდნენ მასთან. ასტროლოგია და ასტრონომია შუამავალი რგოლია რელიგიასა და მეცნიერებას შორის და, რელიგიასთან ერთად, ერთიან სისტემაში განიხილებოდა. ასტროლოგია ერთგვარად ელიტარული მეცნიერება იყო და მას უმთავრესად მეფეები და რელიგიური მოღვაწეები იყენებდნენ. ქართული ეკლესიის უდიდესი წარმომადგენელი გიორგი მთაწმინდელი ერთ-ერთ თავის ნაშრომში წერს, რომ მღვდელმთავრების არჩევის უფლება მათი პირადი ასტროლოგიური რუკების გარეშე არ ჰქონდათ.

  სვეტიცხოვლის თორმეტი მოციქულის სახელობის საპატრიარქო ტაძარში, თორმეტი ეტლისა და მათი შესაბამისი თორმეტი მოციქულის რკალური გამოსახულება მიგვანიშნებს ქრისტიანული მართლმადიდებლური ეკლესიის ტრადიციით მიღებულ მათ კავშირს მოციქულების ეტლებთან _ ზოდიაქოებთან გაიგივების საშუალებით, რაც სახარებაშიც დამოწმებულია.

     _ რამდენად იყენებდნენ ასტროლოგიურ ცოდნას ქართულ ლიტერატურაში?

     _ ამის საუკეთესო მაგალითია შოთა რუსთაველი. მან შესანიშნავად იცოდა ასტროლოგიაც და ასტრონომიაც. საამისოდ მხოლოდ ერთ მაგალითს მოვიყვან, სწორედ სატურნისა (მას ძველსპარსულად ზუალს უწოდებდნენ) და იუპიტერის შეხვედრის დროს, რაც ცის კაბადონზე ოც წელიწადში ერთხელ ხდება, შეახვედრა მწერალმა ტარიელი თავის მიჯნურს და არა მანამდე. შოთამ ძალიან კარგად იცოდა, რას ნიშნავდა ამ ორი პლანეტის ზეგავლენა ადამიანებსა და მათ ბედ-იღბალზე.   

  _ ტაძრის კედლის რკალის ფრესკულ გამოსახულებაზე თითოეულ მოციქულს თითოეული ეტლი შეესაბამება...

 _ კლასიკური ასტროლოგისგან, და საერთოდ კათოლიკური ეკლესიისგან განსხვავებით, სვეტიცხოვლის ტაძრის კედელზე სულ სხვა წყობით არის მოცემული თორმეტი მოციქულის რკალური გამოსახულება. ვერძის ზოდიაქოს ნიშანს შეესაბამება ფილიპე, კუროს _ მათე, ტყუპებს _ თომა, კირჩხიბს ბართლომე, ლომს _ იაკობ ზებედესი, ქალწულს _ იოანე ღვთისმეტყველი, სასწორს _ პეტრე, მორიელს _ პავლე, მშვილდოსანს _ ანდრია, თხის რქას _ იაკობი, ძმა უფლისა, მერწყულს _ თადეოზი და თევზებს _ სვიმეონი. კლასიკურ ასტროლოგიაში კი, და მასთან ერთად კათოლიკურ ეკლესიაშიც, სულ სხვაგვარი სურათი გვაქვს: ვერძის ზოდიაქოს ნიშანს ამსგავსებენ პეტრეს, ის იყო იმპულსური, ლიდერული თვისებების მატარებელი, ყველაზე ახლოს იდგა იესოსთან; კუროს უკავშირებენ სიმონ ზირონს, რომლის სახელი ინგლისურში დოგმატიზმის სიმბოლოს წარმოადგენს; ტყუპებს განეკუთვნება იაკობი, რომელმაც იესო, როგორც მესია, მაშინვე ვერ მიიღო, შემდეგ კი თავისი ორატორული ნიჭით იერუსალიმის ტაძარში დიდი მქადაგებელი გახდა; ტყუპები ორატორობის საუკეთესო ნიშანია; კირჩხიბი _ ანდრია, ეს ზოდიაქო ინტუიციით, ემოციურობითა და მგრძნობიარობით გამოირჩევა; ლომი _ იოანე, მოციქული, რომელიც ძალიან უყვარდა იესოს, სწორედ ორგანიზატორობისა და ლიდერობის თვისებები გამოავლინა შემდეგ იოანემ; ქალწული ფილიპეს განეკუთვნება, ყოველთვის პრაქტიკული იყო; სასწორი _ თომა, რომელსაც ხან სჯეროდა იესოსი, ხან _ არა. მორიელი _ ბართლომე, რომელშიც ორპირობა არასოდეს ბუდობდა; მშვილდოსანი _ იაკობი, დიდი მასწავლებელი. თხის რქა _ მათე, რომელიც ძალაუფლებით აღჭურვილი პირი იყო; მერწყული _ თადეოზი, ის გლეხებს ეხმარებოდა; და ბოლოს თევზები _ კათოლიკური და მსოფლიო ასტროლოგიური საზოგადოება თევზებს იუდა ისკარიოტელთან აიგივებს. არა იმიტომ რომ თევზები ცუდია, აქ სხვა აზრია ჩადებული: თევზები ბოლო, მეთორმეტე ნიშანია, ანუ ადამიანმა საბოლოო არჩევანი უნდა გააკეთოს _ ან ღვთისკენ, ზევით უნდა იცუროს, ან ქვევით, ქვესკნელისკენ. 

 _ საქართველოში სხვა მართლმადიდებლურ ტაძარში თუ ყოფილა ზოდიაქოს ნიშნები მოხატული?

 _ საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქი კალისტრატე ცინცაძე (1932-1952წწ) თავის ნაშრომში აღნიშნავს, რომ ქაშუეთის წმინდა გიორგის სახელობის ეკლესია 1755 წელს საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქის ანტონ პირველის ლოცვა-კურთხევით, ნიკოლოზ აფხაზს მოუხატავს. ეკლესიის გუმბათის თორმეტ სარკმელს შორის მოხატული ყოფილა თორმეტი ეტლი _ ზოდიაქო, მასთან დაკავშირებული თორმეტი მოციქულის მონაცემები სულ სხვა თანმიმდევრობით, წმინდა პავლეს მიერ შემოთავაზებული წყობით ყოფილა გამოსახული. სამწუხაროდ, რუსებმა საქართველოს დაპყრობისთანავე ტაძრები და ეკლესიები თეთრად გადაღებეს, იგივე ბედი ეწია ქაშუეთსაც, ამიტომ ჩვენთვის უცნობია მისი გუმბათის მოხატულობა.

  _ ბ-ნო მიხეილ, დღეს არსებობს მოსაზრება, რომ ეკლესია კრძალავს ასტროლოგიას. როგორ ახსნიდით?

  _ სამწუხაროდ, ჩვენი ეკლესია და ბევრი სხვა მეცნიერიც, ასტროლოგიას მხოლოდ ასტროლოგიურ პროგნოზებთან აიგივებს, რომლებითაც ჟურნალ-გაზეთები უკონტროლოდ არის აჭრელებული. ეს ის უმცირესი ნაწილია, რომელიც მის ჭეშმარიტ სულისკვეთებას ნამდვილად არ გამოხატავს. ეკლესია და ასტროლოგია ყოველთვის ერთიანი იყო. თუნდაც ის ხომ მაინც ვიცით, რომ დიდი მარხვის დაწყების თარიღი ასტრონომიულ-ასტროლოგიური გამოთვლებით დგინდება. თუმცა, ამის შესახებ დღეს არავინ ლაპარაკობს. ადამიანის ცნობიერება, ნებისყოფა, თვითკონტროლი უარყოფით თვისებებზე ასტროლოგიის მეშვეობით, რომელსაც თან ერთვის ლოცვა, მარხვა, მონანიება _ ეს ერთიან სინთეზს ქმნის, რაც ჩვენი სულის უბრწყინვალეს მუდმივ უნივერსალურ გამწმენდ საშუალებას წარმოადგენს და ჩვენს ბიოველს ნეგატიური ენერგიებისგან იცავს.

მაკა სვიმონიშვილი, გაზეთი "პრემიერი"

FaceBook